Tekst opracowany na podstawie www.protezynog.pl
Co zrobić, aby wrócić do sprawności po amputacji kończyny?
Życie po amputacji jest trudne, ale nie musi być gorsze. Utraconą kończynę może zastąpić proteza.
Proteza jest wyrobem medycznym wykonywanym na indywidualne zamówienie. Ma zastąpić utraconą kończynę w celu umożliwienia ruchu. Proteza dostosowywana jest do potrzeb i wymiarów konkretnego pacjenta, a dzięki dobrze wykonanej protezie pacjenci mają szansę na szybki powrót do życia w społeczeństwie.
Ważne jest, aby wybierając zakład ortopedyczny, który wykona dla nas protezę, kierować się doświadczeniem i umiejętnościami pracujących tam techników ortopedów. Największy wpływ na jakość protezy ma bowiem lej protezowy, który – pomimo rozwoju techniki – wykonywany jest ręcznie przez technika ortopedę.
Dużo zależy także od pacjenta → kikut musi być odpowiednio przygotowany do zaprotezowania
Jeżeli stan zdrowia na to pozwala, po usunięciu szwów, należy jak najszybciej rozpocząć wykonywanie czynności, które przygotują tkanki miękkie do kontaktu z lejem protezowym:
bandażowanie
hartowanie
ćwiczenia likwidujące przykurcze mięśniowe kikuta
- Bandażowanie
Bandażowanie jest bardzo ważną czynnością, wpływającą na prawidłowe ukształtowanie kikuta, a w następstwie na wykonanie dobrej protezy, która ma służyć sprawnemu poruszaniu się. Dobry, wygodny lej protezowy ma ogromny wpływ na dalsze funkcjonowanie (dobre chodzenie).
Należy bandażować kikut od chwili zagojenia rany, przez okres od 2 do 4 tygodni (bandażowanie należy kontynuować do czasu odbioru protezy tymczasowej).
Warto zwrócić się z prośbą o pokaz prawidłowego bandażowania do personelu szpitala, w którym wykonana była amputacja lub, w swoim miejscu zamieszkania, do rehabilitanta.
Bandażowanie w ciągu dnia:
– bandażuj mocniej na 3-4 godziny
– następnie daj kikutowi odpocząć przez około godzinę
– po upływie godziny powtórz czynność bandażowania
Bandażowanie nocą:
– zabandażuj kikut luźniej niż w ciągu dnia (nie ściskaj mocno, aby nie zakłócać snu)
- Hartowanie kikuta
Hartowanie jest to zabieg wykonywany na kikucie po amputacji kończyny w celu jego uodpornienia na działanie czynników mechanicznych (ucisk, otarcie). Hartowanie najlepiej zacząć od delikatnego masażu kikuta, uciskania go, ugniatania, oklepywania, pocierania, podszczypywania, głaskania, naprzemiennego polewania raz ciepłą raz chłodną wodą. Można do tego wykorzystać np. gąbkę (która ma dwie powierzchnie – delikatną i bardziej szorstką), rękawicę frotte, szczotkę z miękkiego włosia. W późniejszym czasie (po wygojeniu kikuta) można zacząć osiowo obciążać kikut: w pozycji stojącej, na krześle lub taborecie.
- Ćwiczenia
Podstawowe ćwiczenia znajdziecie na stronie http://protezynog.pl/co-po-amputacji/cwiczenia-po-amputacji/.
W przypadku amputacji podudzia siedzenie z wyprostowanym i wspartym na krześle kikutem dobrze wpływa na likwidację przykurczy.
Natomiast w przypadku amputacji udowej leżenie na brzuchu powoduje znaczne zmniejszenie przykurczy, są to tzw. ćwiczenia statyczne.
Aby nie doszło do przykurczy zgięciowych w stawie biodrowym warto wypoczywać w pozycji leżącej na brzuchu codziennie, np. 2 x 30min.
Nie należy używać w czasie wypoczynku w leżeniu na plecach wałków, klinów, poduszek (tzn. nie wkładać ich pod kikut), aby zapobiec przykurczowi zgięciowemu w stawie biodrowym, chyba, że są one wykorzystywane do ćwiczeń lub do ustawienia kikuta w pozycji drenażowej w przypadku dużego obrzęku.
Należy pamiętać, że rehabilitacja jest procesem niezbędnym i długofalowym. Pacjent po amputacji w obrębie kończyny dolnej ma możliwość podjęcia rehabilitacji zapewnionej w ramach NFZ w swoim domu w przeciągu 6 miesięcy od dnia amputacji (nie więcej niż 80 dni zabiegowych w roku).
Skierowanie na rehabilitację domową można uzyskać od lekarza specjalisty, m.in. ortopedy, neurologa, chirurga, lekarza rehabilitacji medycznej oraz lekarza rodzinnego. Na skierowaniu musi być zamieszczona data amputacji.
Wszelkie opóźnienia w procesie rehabilitacji będą utrwalać nieprawidłowe wzorce ruchowe, które bardzo ciężko w późniejszym czasie skorygować.
Fundacja Pomocy Dzieciom z Chorobą Nowotworową współpracuje z Rzeszowskimi Zakładami Ortopedycznymi. Technicy ortopedzi przyjeżdżają do Warszawy na bezpłatne konsultacje medyczne w naszym Ośrodku na ul. Przybyszewskiego 47.
Specjaliści z RZO zawsze chętnie odpowiedzą na wszystkie pytania. Pytania można zadawać za naszym pośrednictwem lub kontaktować się bezpośrednio z RZO (www.protezynog.pl). Warto odwiedzić ich stronę internetową – znajdziecie tam wiele cennych informacji na temat oprotezowania, wskazówki i rady, przykładowe ćwiczenia po amputacji kończyny.
Rzeszowskie Zakłady Ortopedyczne wydały także „ABC Dobrej Protezy”. Jest to kompendium wiedzy dla pacjentów po amputacji kończyny oraz ich opiekunów – na życzenie pacjenta „ABC Dobrej Protezy” przesyłane jest bezpłatnie pod wskazany adres.
