Przygotowanie: Dr hab. n med. Katarzyna Muszyńska-Rosłan
Prawidłowe odżywianie
Dzieci, u których choroba nowotworowa i jej leczenie, wystąpiły w najważniejszym okresie życia człowieka, czyli w wieku rozwojowym, są w grupie znacznie podwyższonego ryzyka zaburzeń odżywiania. Organizm dziecka, nastolatka, a wreszcie osoby dorosłej, może przez wiele lat ponosić konsekwencje choroby, stąd ryzyko niewłaściwego podejścia do codziennego życia jest zdecydowanie większe niż ich zdrowych rówieśników.
Prawidłowe odżywianie sprzyja regeneracji tkanek i narządów, uszkodzonych przez nowotwór oraz jego terapię, buduje siłę i wytrzymałość organizmu. Zmniejsza również ryzyko wystąpienia niektórych rodzajów nowotworów wieku dorosłego. Oprócz rozwoju nowotworów, właściwe żywienie zapobiega występowaniu wielu schorzeń „cywilizacyjnych”, zebranych pod wspólną nazwą „zespołu metabolicznego”, w którym zawiera się m.in. nadciśnienie, cukrzyca, otyłość, hyperlipidemia.
Bardzo istotną rolą prawidłowego odżywiania jest zmniejszanie stresu, poprawa nastroju, równowaga
psychiczna. Choroba nowotworowa może w różny sposób wpływać na stan odżywienia.
U niektórych spowoduje znaczne wychudzenie, u innych znaczny przyrost masy ciała i
problemy mogą dotyczyć zarówno „przytycia”, „schudnięcia” jak i utrzymania należnej masy ciała. Jednak przebyty nowotwór i jego leczenie nie powinny usprawiedliwiać braku starania o zdrowe odżywianie, aktywny tryb życia.
Prawidłowa dieta to taka, która utrzymuje wagę ciała na prawidłowym poziomie i dostarcza wszystkich składników pokarmowych (tłuszczów, węglowodanów i białka) w odpowiednich proporcjach.
Jak poukładać dziecku, nastolatkowi prawidłowy jadłospis? Co poradzić młodemu dorosłemu, który zaczyna sam dbać o swoje wyżywienie? Warto skorzystać z zalecanej przez Instytut Żywności i Żywienia, powszechnej na całym świecie „PIRAMIDY ZDROWEGO ŻYWIENIA”, która jest graficznym przedstawieniem grup produktów spożywczych, wchodzących w skład prawidłowej, codziennej racji pokarmowej.
Ważna jest umiejętność stosowania tzw. diety zbilansowanej. Powinna ona, oprócz doboru produktów żywieniowych tak, by znalazły się w posiłku wszystkie w/w potrzebne składniki odżywcze, uwzględnić odpowiednie rozłożenie posiłków w ciągu dnia.
PAMIĘTAJCIE, ŻE PODSTAWĘ KAŻDEJ PIRAMIDY TWORZY AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, KTÓRA JEST Z JEDNEJ STRONY NATURALNĄ POTRZEBĄ MŁODEGO CZŁOWIEKA, Z DRUGIEJ ZAŚ, DODATKOWYM WYMOGIEM, KTÓREGO SPEŁNIENIE POZWOLI NA UTRZYMANIE PEŁNI ZDROWIA.
Przyjmowanie posiłków o stałych porach dnia pobudza właściwe wydzielanie soków trawiennych. Długie odstępy czasu wpływają niekorzystnie na metabolizm, prowadząc do spadków poziomu glukozy we krwi, co zmniejsza wydolność fizyczną i umysłową, obniża zdolność koncentracji, powoduje rozdrażnienie. Lepiej jeść częściej, a mniej i zachować odpowiedni rozkład ilości energii na poszczególne posiłki.
Dobowe zapotrzebowanie energetyczne powinno zostać podzielone wg wzoru:
I śniadanie 25-30%
II śniadanie 5-10%;
Obiad 30-35%
Podwieczorek 5-10%
Kolacja 15-20%
Najczęstsze błędy żywieniowe, KTÓRYCH NALEŻY UNIKAĆ, w żywieniu dziecka w trakcie i po chorobie nowotworowej:
• Zbyt DUŻO jedzenia w stosunku do potrzeb organizmu.
• Za DUŻO tłuszczów zwierzęcych.
• Za DUŻO soli kuchennej.
• Zbyt DUŻO żywności przetwarzanej: białe pieczywo, ryż, koncentraty.
WIĘCEJ tłuszczów roślinnych i pochodzących z ryb.
WIĘCEJ błonnika pokarmowego.
WIĘCEJ witamin i składników mineralnych.
WIĘCEJ płynów, w tym mleka.
DOPILNUJ BY TWOJE DZIECKO NIE POPEŁNIAŁO TAKICH BŁĘDÓW:
• Dużo cukru i słodyczy.
• Częste jedzenie produktów typu „fast food”.
• Podjadanie między posiłkami, podczas oglądania TV lub zająć przy komputerze.
• Brak II śniadania.
• Jedzenie nieregularnie i w pośpiechu.
• Stosowania diet odchudzających bez nadzoru lekarskiego.• Picie dużej ilości napojów gazowanych, słodzonych i sztucznie barwionych.
